Ngày 02/04/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ công bố mức thuế nhập khẩu 46% áp dụng cho hàng hóa từ Việt Nam và một loạt quốc gia khác, bắt đầu từ ngày 09/04/2025. Chính sách này nhằm giảm thâm hụt thương mại, tạo sức ép đàm phán và phản ứng lại các hành vi bị coi là bất công trong thương mại toàn cầu. Tác động lớn nhất dồn vào các ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như điện tử, dệt may, giày dép và đồ gỗ – vốn phụ thuộc nặng nề vào thị trường Mỹ, chiếm tới 30% kim ngạch xuất khẩu năm 2024.
Trước tình hình đó, CFO Vietnam phối hợp cùng VNIDA tổ chức khẩn cấp một hội thảo trực tuyến, quy tụ hơn 600 doanh nghiệp chỉ sau 10 tiếng mở đăng ký. Sự kiện mang tên “Thuế Đối Ứng của Mỹ – Đánh Giá Tác Động và Giải Pháp Ứng Phó cho Doanh Nghiệp” đã cung cấp nhiều phân tích chuyên sâu và hướng đi thiết thực từ các chuyên gia hàng đầu.
Phản ứng ban đầu: Doanh nghiệp lo lắng nhưng cần tỉnh táo
Theo bà Hương Vũ, Phó Chủ tịch CFO Vietnam, thông tin thuế nhập khẩu 46% khiến nhiều doanh nghiệp sốc nặng. Tuy nhiên, bà nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giữ vững tinh thần và phản ứng nhanh. Buổi hội thảo cũng chứng kiến sự quan tâm kỷ lục, phản ánh mối lo thực tế nhưng đồng thời là nhu cầu được dẫn dắt, định hướng.
Về phía Chính phủ, những động thái tích cực đã được ghi nhận – đặc biệt là các cuộc điện đàm trực tiếp của Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính với phía Mỹ, thể hiện thiện chí hợp tác như đề xuất giảm thuế nhập khẩu từ Mỹ về 0%.
Bản chất mức thuế 46% và chiến lược đàm phán
Bà Trang Phạm, Phó Tổng Giám đốc EY Consulting, cho biết mức thuế 46% không phải con số tuyệt đối cho mọi mặt hàng, mà là kết quả của phép tính dựa trên nhiều yếu tố – bao gồm cả chính sách tiền tệ và rào cản kỹ thuật. Về bản chất, đây là “con bài đàm phán chính trị” hơn là một chính sách thuế dài hạn.
Trang khuyến nghị Việt Nam cần chủ động trong đàm phán, chẳng hạn mở cửa thị trường dịch vụ cho doanh nghiệp Mỹ, hoặc chứng minh rằng hàng Việt không trực tiếp cạnh tranh với hàng nội địa Mỹ. Một chiến lược “mềm dẻo mà hiệu quả” sẽ phù hợp hơn phản ứng đối đầu cứng rắn.
Tác động kinh tế và rủi ro FDI
Ông Nguyễn Hoàng Linh (VCBF) cảnh báo rằng nếu mức thuế này kéo dài, tăng trưởng GDP Việt Nam có thể giảm từ 8% còn 5–7%, ảnh hưởng mạnh đến sản xuất, việc làm và sức mua nội địa. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng cáo buộc thao túng tiền tệ với Việt Nam còn mang tính cảm tính, và khả năng bị Mỹ gán nhãn là không cao nếu Việt Nam giữ vững lập trường minh bạch.
Ông nhấn mạnh vai trò của giáo dục STEM và đầu tư công nghệ để nâng cao năng lực cạnh tranh và đón nhận chuyển giao công nghệ từ các đối tác quốc tế.
Góc nhìn từ FDI và thị trường tài chính
Ông Nguyễn Quang Thuấn (FinGroup) chỉ ra rằng phần lớn xuất siêu sang Mỹ là từ khu vực FDI, và đây cũng là nhóm có thể bị ảnh hưởng mạnh nhất. Ông đề xuất cần minh bạch hóa dữ liệu xuất xứ, đồng thời nâng tiêu chuẩn chọn lọc FDI – ưu tiên công nghệ cao, thân thiện môi trường – thay vì thu hút bằng mọi giá.
Kinh nghiệm thực chiến từ doanh nghiệp xuất khẩu
Bà Võ Liên Hương, Tổng Giám đốc Secoin, chia sẻ chiến lược ứng phó gồm 5 điểm:
- Phối hợp chia sẻ rủi ro trong chuỗi cung ứng.
- Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và mở rộng nội địa.
- Tinh gọn tài chính, tối ưu dòng tiền.
- Duy trì lợi thế sản phẩm độc đáo, khó thay thế.
- Củng cố niềm tin với đối tác để xây dựng quan hệ dài hạn.
Bà cũng kỳ vọng Chính phủ sẽ thúc đẩy ngoại giao kinh tế và cải cách thể chế, giúp doanh nghiệp Việt cạnh tranh công bằng hơn trên thị trường quốc tế.
Kết luận: Biến nguy thành cơ
Thuế 46% là biến động lớn nhưng không phải không có lối ra. Đây là thời điểm để doanh nghiệp Việt chứng minh khả năng ứng phó linh hoạt, và cũng là cơ hội để cải cách thể chế, nâng cấp chất lượng chuỗi giá trị, cũng như tái định vị vị thế trên bản đồ thương mại toàn cầu.
Lời khuyên chung cho doanh nghiệp:
- Giữ bình tĩnh – Linh hoạt thích ứng
- Tối ưu tài chính – Kiểm soát chi phí
- Đa dạng hóa thị trường – Nâng cao giá trị sản phẩm
- Theo sát chính sách – Chủ động phối hợp với đối tác và Chính phủ